Τρίτη 30 Απριλίου 2013

Μεγάλη Τετάρτη



«Εν συνόλω αριστουργήματα είναι τα ψαλλόμενα κατά τη εσπέραν ταύτην τροπάρια, αναφερόμενα εις την πράξιν της αμαρτωλού γυναικός και εις την προδοσίαν του Ιούδα.
Εξέχουσι δε προπάντων τα εν τοις “Αίνοις” ψαλλόμενα εις τρυφερώτατον ήχον και τούτων πάλιν υπερέχει δια την ιστορικήν του μάλιστα αξίαν το διάσημον της Κασσιανής τροπάριον, γνωστόν τοις πάσι… όπερ ψάλλεται αργώς και μετά μέλους εις τον σοβαρώτατον των ήχων, τον πλ. δ΄».

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης

Δευτέρα 29 Απριλίου 2013

Μεγάλη Τρίτη



«Ο Νυμφίος ο κάλλει ωραίος παρά πάντας ανθρώπους, ο συγκαλέσας ημάς προς εστίασιν πνευματικήν του Νυμφώνος σου, τη δυσείμονά μου μορφήν, των πταισμάτων απαμφίασον, τη μεθέξει των παθημάτων σου και στολήν δόξης κοσμήσας της σης ωραιότητος, δαιτυμόνα φαιδρόν ανάδειξον της Βασιλείας σου ως εύσπλαγχνος».

(Από τον Όρθρο της Μ. Τρίτης)

Κυριακή 28 Απριλίου 2013

Μεγάλη Δευτέρα



«Φθάσαντες πιστοί, το σωτήριον πάθος, Χριστού του Θεού, την άφατον αυτού μακροθυμίαν δοξάσωμεν...»
(Από τον Όρθρο της Μ. Δευτέρας)

Αυτές οι τρεις ημέρες (Μ. Δευτέρα, Μ. Τρίτη, Μ. Τετάρτη), τις οποίες η Εκκλησία ονομάζει Μεγάλες και Άγιες, έχουν, μέσα στο λειτουργικό κύκλο της Μεγάλης Εβδομάδας, έναν καθοριστικό σκοπό. Τοποθετούν όλες τις ιερές ακολουθίες στην προοπτική του Τέλους, μας υπενθυμίζουν το εσχατολογικό νόημα τον Πάσχα…
Έτσι το Πάσχα δεν γίνεται μια ετήσια ανάμνηση –ιεροπρεπής και ωραία– γεγονότων του παρελθόντος. Αλλά είναι το Γεγονός που μας προσφέρθηκε και αποτελεσματικά μας αποκαλύπτει ότι ο παρών κόσμος μας, ο χρόνος μας, η ζωή μας έφτασαν στο Τέλος τους και ταυτόχρονα μας αναγγέλλει την Αρχή της νέας ζωής... (Αλέξανδρος Σμέμαν).

Σάββατο 27 Απριλίου 2013

Κυριακή των Βαΐων (Η είσοδος του Κυρίου στη μοναξιά)



«Σήμερα ο Χριστός εισέρχεται στο μονοπάτι όχι μόνο της οδύνης Του, αλλά και της φοβερής εκείνης μοναξιάς που θα τον περιβάλλει καθ' όλη την εβδομάδα των Παθών.

Η σημερινή θριαμβευτική Του είσοδος είναι και η αρχή του πάθους του...».

(Anthony Bloom)

Πέμπτη 25 Απριλίου 2013

Ο Λάζαρος...



Ο Λάζαρος, ο φίλος του Ιησού Χριστού, είναι η προσωποποίηση όλου του ανθρωπίνου γένους και φυσικά κάθε ανθρώπου ξεχωριστά. Η Βηθανία, η πατρίδα του Λαζάρου, είναι το σύμβολο όλου του κόσμου, είναι η πατρίδα του καθενός. Ο καθένας από μας δημιουργήθηκε να είναι φίλος του Θεού και κλήθηκε σ’ αυτή τη θεϊκή Φιλία που είναι η γνώση του Θεού, η κοινωνία μαζί Του, η συμμετοχή στη ζωή Του…

π. Αλέξανδρου Σμέμαν, «Μικρό οδοιπορικό της Μεγάλης Εβδομάδος».
 

Η Μεγάλη Εβδομάδα στην ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη



Μ. ΔΕΥΤΕΡΑ
ΚΑΤΑΚΟΠΟΣ από τις ουράνιες περιπέτειες, έπεσα τις πρωινές ώρες να κοιμηθώ.

Στο τζάμι, με κοίταζε η παλαιά Σελήνη, φορώντας την προσωπίδα του Ήλιου.

Μ. ΤΡΙΤΗ
ΜΟΛΙΣ ΣΗΜΕΡΑ βρήκα το θάρρος και ξεσκέπασα το κηπάκι σαν φέρετρο. Με πήραν κατάμουτρα οι μυρωδιές, λεμόνι, γαρίφαλο.

Ύστερα παραμέρισα τα χρόνια, τα φρέσκα πέταλα και να: η μητέρα μου, μ’ ένα μεγάλο άσπρο καπέλο και το παλιό χρυσό ρολόι της κρεμασμένο στο στήθος.

Θλιμμένη και προσεκτική. Πρόσεχε κάτι ακριβώς πίσω από μένα.

Δεν πρόφτασα να γυρίσω να δω γιατί λιποθύμησα.

Μ. ΤΕΤΑΡΤΗ
ΟΛΟΕΝΑ ΟΙ ΚΑΚΤΟΙ ΜΕΓΑΛΩΝΟΥΝ κι ολοένα οι άνθρωποι ονειρεύονται σα να ’ταν αιώνιοι. Όμως το μέσα μέρος του Ύπνου έχει όλο φαγωθεί και μπορείς τώρα να ξεχωρίσεις καθαρά τι σημαίνει κείνος ο μαύρος όγκος που σαλεύει

Ο λίγες μέρες πριν ακόμη μόλις αναστεναγμός

Και τώρα μαύρος αιώνας.


Μ. ΠΕΜΠΤΗ
ΜΕΡΑ ΤΡΕΜΑΜΕΝΗ όμορφη σαν νεκροταφείο
με κατεβασιές ψυχρού ουρανού

Γονατιστή Παναγία κι αραχνιασμένη

Τα χωμάτινα πόδια μου άλλοτε

(Πολύ νέος ή και ανόητα όμορφος θα πρέπει
να ήμουν)

Οι και δύο και τρεις ψυχές που δύανε
Γέμιζαν τα τζάμια ηλιοβασίλεμα.

Μ. ΠΕΜΠΤΗ, β
ΣΩΣΤΟΣ ΘΕΟΣ. Όμως κι αυτός έπινε το φαρμάκι του
γουλιά γουλιά καθώς του είχε ταχθεί
έως ότου ακούστηκε η μεγάλη έκρηξη.

Χάθηκαν τα βουνά. Και τότε αλήθεια φάνηκε
πίσω από το πελώριο πηγούνι ο κύλικας

Κι αργότερα οι νεκροί μες στους ατμούς, εκτάδην.

Μ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
ΣΑΝ ΝΑ ΜΟΝΟΛΟΓΩ, σωπαίνω.

Ίσως και να ’μαι σε κατάσταση βοτάνου ακόμη
φαρμακευτικού ή φιδιού μιας κρύας Παρασκευής

Ή μπορεί και ζώου από κείνα τα ιερά
με τ’ αυτί το μεγάλο γεμάτο ήχους βαρείς
και θόρυβο μεταλλικό από θυμιατήρια.


Μ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, β
Αντίς για Όνειρο

ΠΕΝΘΙΜΟΣ ΠΡΑΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ μες στο λιβάνι
αναθρώσκουν παλαιές Μητέρες ορθές σαν κηροπήγια
τυφεκιοφόροι νεοσύλλεκτοι σε ανάπαυση
μικρά σκάμματα ορθογώνια, ραντιστήρια, νάρκισσοι.

Σαν να ’μαι, λέει, ο θάνατος ο ίδιος αλλ’
ακόμη νέος αγένειος που μόλις ξεκινά
κι ακούει πρώτη φορά μέσα στο θάμβος των κεριών
το «δεύτε λάβετε τελευταίον ασπασμόν».

Μ. ΣΑΒΒΑΤΟ
ΠΕΡΑΣΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΧΘΕΣΙΝΗ αϋπνία μου
λίγο, για μια στιγμή, μου χαμογέλασε
η θεούλα με τη μωβ κορδέλα
που από παιδάκι μου κυκλοφοράει τα μυστικά
Ύστερα χάθηκε πλέοντας δεξιά
να πάει ν’ αδειάσει τον κουβά με τ’ απορρίματά μου
- της ψυχής αποτσίγαρα κι αποποιηματάκια -
εκεί που βράζει ακόμη όλο παλιά νεότητα
και αγέρωχο το πέλαγος.


Μ. ΣΑΒΒΑΤΟ, β
ΠΑΛΙ ΜΕΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΛΙΑ της θάλασσας το μαύρο
εκείνο σύννεφο που ανεβάζει κάπνες
όπως φωνές επάνω από ναυάγιο

Χαμένοι αυτοί που πιάνονται από τ’ Άπιαστα

Όπως εγώ προχθές του Αγίου Γεωργίου ανήμερα
που πήα να παραβγώ μ’ αλόγατα όρθια
και θωρακοφόρους
και μου χύθηκε όλη, όξω απ’ τη γης, η ερωτοπαθής
ψυχή μου.


(Από την ποιητική συλλογή του Οδυσσέα Ελύτη «Ημερολόγιο ενός αθέατου Απριλίου», εκδόσεις «ύψιλον / βιβλία», 1984).

Τετάρτη 24 Απριλίου 2013

Γιατί λέμε την εβδομάδα πριν τη Μεγάλη, «βουβή» η «κουφή»;



H έκτη και τελευταία εβδομάδα της Μεγ. Σαρακοστής ονομάζεται "Εβδομάδα των Βαϊων". Για έξι μέρες πριν το Σάββατο του Λαζάρου και την Κυριακή των Βαϊων η λατρεία της Εκκλησίας μας ωθεί ν' ακολουθήσουμε το Χριστό καθώς πρώτος αναγγέλει το θάνατο του φίλου Του και κατόπιν αρχίζει το ταξίδι Του στη Βηθανία και στην Ιερουσαλήμ.

Στο κέντρο της προσοχής είναι ο Λάζαρος -η αρρώστεια του, ο θάνατός του, ο θρήνος των συγγενών του και η αντίδραση του Χριστού σ' όλα αυτά.

Η τελευταία εβδομάδα δηλαδή περνάει με πνευματική περισυλλογή πάνω στην ερχόμενη συνάντηση του Χριστού με το θάνατο -πρώτα στο πρόσωπο του φίλου Του Λαζάρου, έπειτα στο θάνατο του ίδιου του Χριστού.

Πλησιάζει η "ώρα του Χριστού" για την οποία τόσο συχνά μιλούσε και προς αυτήν προσανατολιζόταν όλη η επίγεια διακονία Του.

Η ανάσταση του Λαζάρου έγινε για να βεβαιωθούμε για "Την κοινήν ανάστασιν". Είναι κάτι το συναρπαστικό να γιορτάζουμε κάθε μέρα για μια ολοκληρη εβδομάδα αυτή τη συνάντηση ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο, που αργά αργά πλησιάζει, να γινόμαστε μέρος της, να νιώθουμε με όλο το είναι μας αυτό που υπονοεί ο Ιωάννης με τα λόγια του: "Ιησούς ως είδεν αυτήν κλαίουσαν και τους συνελθόντας... ενεβριμήσατο τω πνεύματι και ετάραξεν εαυτόν... και εδάκρυσεν" (Ιωάν. 11, 33-35).

Μέσα στη λειτουργική ορολογία, το Σάββατο του Λαζάρου και η Κυριακή των Βαϊων είναι η "έναρξη του Σταυρού". (Ι.Μ.Π).

Παρά ταύτα ο ευσεβής λαός μας αποκαλεί την εβδομάδα αυτή «κουφή» η «βουβή» με μοναδική δικαιολογία ότι την Εβδομάδα αυτή δεν τελούνται Ακολουθίες και ως εκ τούτου δεν σημαίνει ούτε η καμπάνα οπότε ούτε λέμε (Ακολουθία) ούτε ακούμε (Καμπάνα) αυτήν την Εβδομάδα.

Όμως η πραγματικότητα είναι άλλη.

Αρκεί μια ματιά στα Λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας μας για να μας πείσει ότι, όχι «βουβή» και «κουφή» δεν είναι αυτή η Εβδομάδα αλλά αντίθετα όπως είδαμε και πιο πάνω είναι πλήρης μηνυμάτων και Θεολογικών εννοιών γύρω από το Μυστήριο του θανάτου.

Παλαιότερα αυτό εκαλλιεργείτο και από τους ίδιους τους ιερείς σαν μια δικαιολογημένη ίσως!! προσπάθεια για λίγη ξεκούραση λίγο πρίν τον μεγάλο κόπο της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδος.

Το Τυπικό της Εκκλησίας μας, υπαγορεύει και αυτήν την Εβδομάδα τις Ακολουθίες που τελούνται καθ’ όλη την Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Δηλ. Μεσονυκτικό, Όρθρο, Ώρες και Εσπερινό το πρωί, το Μεγάλο Απόδειπνο το απόγευμα, την Προηγιασμένη Θ. Λειτουργία την Τετάρτη και την Παρασκευή καθώς και το Μικρό Απόδειπνο με τον κανόνα του Αγίου Λαζάρου την Παρασκευή το απόγευμα.

Η μοναδική Ακολουθία που απουσιάζει είναι η Ακολουθία των Χαιρετισμών της Παναγίας η οποία αποτελεί και την μοναδική χαρμόσυνη νότα στην πένθιμη περίοδο που διανύουμε.

Τό ότι δεν τελείται η χαρμόσυνη Ακολουθία των Χαιρετισμών την Εβδομάδα αυτή οδήγησε στην παρεξήγηση; Ίσως!

Η τελευταία εβδομάδα της Σαρακοστής (αφού από την Κυριακή ξεκινά η Μεγάλη Εβδομάδα με την δική της νηστεία), είναι η τελική αποκάλυψη του νοήματος της Μεγάλης Σαρακοστής που είναι η μετάνοια, η νηστεία από την αμαρτία, η χαρμολύπη και η επαναβίωση του λατρευτικού στοιχείου της Εκκλησίας!

Ας φροντίσουμε να μην χάσουμε τα όσα έχει να μας προσφέρει και αυτήν την Εβδομάδα η Εκκλησία μας ξεφεύγοντας από επιπόλαιες και ανυπόστατες συμβουλές γύρω από την Λατρευτική μας ζωή.

Επίκαιρος και εύστοχος όπως πάντα ο λόγος του π. Μωυσέως του Αγιορείτου για τις Άγιες Αυτές και Μεγάλες Ημέρες. «Πάντα τη Μεγάλη Παρασκευή, να ‘σαι μόνος σαν το Χριστό προσμένοντας το τελευταίο καρφί, το ξύδι, τη λόγχη. Τις ζαριές ν’ ακούς ατάραχα στο μοίρασμα των υπαρχόντων σου, τις βλαστήμιες, τις προκλήσεις, την αδιαφορία. Πριν την Παρασκευή δεν έρχεται η Κυριακή, τότε λησμονάς τα μαρτύρια των δρόμων της Μεγάλης Παρασκευής της ζωής μας. Μην ξαφνιαστείς, μη φοβηθείς στ’ απρόσμενο σουρούπωμα.
Οι μπόρες του ουρανού δε στερεύουν. Η ξαστεριά θα ’ρθεί το Σαββατόβραδο. Τότε λησμονάς τα μαρτύρια των δρόμων της μεγάλης Παρασκευής της ζωής μας».

Πηγή: Ι. Ενοριακός Ναός Αγ. Νικολάου του Νέου Θηβών

Δευτέρα 22 Απριλίου 2013

Ο Καβάφης του Πατριάρχη


(Με αφορμή το φετινό Έτος Καβάφη, 150 χρόνια από τη γέννηση και 80 από το θάνατο του ποιητή...)






(Χειρόγραφα ποιήματα του Κ. Π. Καβάφη από το μαθητή Δημήτριο Αρχοντώνη, νυν Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο. 
Από το μαθητικό Τετράδιο του Πατριάρχη, Πηγή: «Ιδιωτική Οδός»)

«...καταριέμαι κάθε αθανασία αν βασίζεται πάνω σε νεκρούς...»



Ομιλία βασισμένη στους στίχους του ρώσου ποιητή Γεφτουτσένκο «...καταριέμαι κάθε αθανασία αν βασίζεται πάνω σε νεκρούς...», θα πραγματοποιήσει ο Πρωτοσύγκελος της Ι. Μητροπόλεως Ιωαννίνων Αρχιμ. Φιλόθεος Δέδες την ερχόμενη Παρασκευή 26 Απριλίου στον Ι. Ναό Αγ. Αθανασίου (της Μητρόπολης) Ιωαννίνων.
Θα προηγηθεί εσπερινή Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων, που θα αρχίσει στις 7 το απόγευμα.

Πέμπτη 18 Απριλίου 2013

Παρασκευή 19 Απριλίου



Ψάλλεται ο Ακάθιστος Ύμνος:
(κάντε κλικ στον παραπάνω σύνδεσμο)

Δευτέρα 15 Απριλίου 2013

Μητροπολίτου Πέργης Ευαγγέλου: «Χαιρετισμοί και χαιρετισμός»



Αισθάνομαι ζωηρά την ενθουσία των βημάτων μου που με φέρνουν στη Βλαχέρνα. Τα ωθεί το περιαύγασμα του μυστηρίου της Πόλης. Και πιο πολύ η λαχτάρα της συνάντησης μου με την Παναγία. Με τη Βλαχερνήτισσα Παναγία.
Πάντα νοιώθω ξέχειλο μπροστά στην Εικόνα Της το χρονικό της Ρωμηοσύνης, να συμψάλλει με τον ψαλτωδό στο κάθε «Χαίρε». Στο κάθε «ευχαριστώ» προς την Παναγία. «Χαίρε» και για τα τότε, «Χαίρε» και για τα τώρα. Και πάντα «Χαίρε».
Μια λέξη γεμάτη ποίηση. Με όλες τις έννοιες και τις διαστάσεις. Ένας μονόλεκτος στίχος σε ρυθμό ευγνωμοσύνης. Και με ρυθμούς πόθου και πάθους. Ένας στίχος βγαλμένος από τα άδυτα του γένους. Από το χρονολόγιο της Πόλης. Και χαραγμένος, απ' όλους όσοι αγρύπνησαν με το όραμα της, για την αλήθεια της. Όσοι τραγούδησαν και έκλαψαν για την Πόλη. Κά  ὅσοι τη νοστάλγησαν κι ακόμη τη νοσταλγούν.
Να σκύψουμε στις βουλές της Σοφίας του Θεού. Μέχρι να νοιώσουμε τη Χάρη Του. Να φυλλομετρήσουμε τις Ινδικτιώνες της Εκκλησίας. Και θα συναντήσουμε τους Πατριάρχες γονατιστούς μπροστά στη Μεγαλόχαρη. Κι  ἄν η ματιά μας σκαρφαλώσει και στα κάστρα, θα διαβάσουμε βασιλικές γραφές λατρείας της Πόλης. Σαν μια ικεσία στους αιώνες λάμπει σε κάθε ανατολή η φράση: «Την Πόλιν Σου φύλαττε Θεοτόκε». «Η ζωή είναι μνήμη» [1].
Στέκομαι σέ μιά στροφή ενός ποιήματος μου [2] :
«Πάνω στου γένους το κύμα
κουστωδοί περπατώντας ορθοί
γνώρισαν και την «αρχή».
Μ' αυτούς ξετυλίγω το νήμα»,
και συναντώ κάτι το «ηδύπικρο» σε όσους ένιωσαν τον παλμό που τον χαράζει στην καρδιά η μνήμη του χαμένου όμορφου. Και συνεχίζουν να τον βιώνουν.
Έναν τέτοιο παλμό χαρμολύπης μας δημιουργεί απόψε και η θύμηση του Αλεξανδρινού ποιητή Κωνσταντίνου Καβάφη. Είμαστε σύμψυχοι στον ηδύπικρο παλμό. Γι  αὐτό και εραστού και προσκυνητού της Πόλης. Όπως τη χάραξε μέσα του από κάποιο Βοσπορίτικο ακροθαλάσσι, η αλμύρα του ρωμαίηκου ένστικτου.
Το Ζωγράφειο και τα εκπαιδευτήρια Ε. Μαντουλίδη, από τη Θεσσαλονίκη, αλλά και η παρουσία τόσων άλλων φίλων μας, μας συγκινούν τιμώντας μαζί τα 150 χρόνια (1863-1933) από τη γέννηση του. Ξαναφέρνουν στη μνήμη μας τα αξεπέραστα περασμένα. Το φεγγος της πολίτικης παιδείας.
Απόψε, εδώ στο αγιασμένο και θαυματουργό αυτό χαριτούργημα της Ορθοδοξίας, τη Βλαχέρνα, δύο πτολίεθρα συνθέτουν το χρώμα της βραδυάς. Κωνσταντινούπολη και Αλεξάνδρεια. Αλλά και έννοιες πολιτισμικές λατρείας και παιδείας, που στολίζουν και
τη βραδυά και το όνειρο,
το τρισκέλι και το Έδρανο,
τους χαιρετισμούς και το χαιρετισμό,
το Θείο και το ανθρώπινο,
το ουράνιο και το επίγειο,
την Υμνωδία και την ποίηση,
τη Μελωδία και την τεχνουργία,
το Τροπάριο και τον στίχο,
το Κοντάκιο και τον Ίαμβο,
το ρυθμό και το μέτρο,
την αιωνιότητα και τον χρόνο.
Στην προσευχή προς τον Χριστό, μπροστά στην εικόνα του[3] υπάρχει και η φράση:
«Διανάστησον δε ημάς εν τω καιρώ της προσευχής...». Σημαίνει, εγκαρδίωσε μας, εμψύχωσε μας, ξύπνησε το μυαλό μας. Να νοιώσουμε την αλήθεια Σου, Χριστέ μου. Να θυμηθούμεν και τον ίδιο τον εαυτό μας.
Tέτοια ώρα, είναι η ώρα του Ακαθίστου. Ώρα εγκαρδίωσης. Ώρα εμψύχωσης. Ώρα συνάντησης με τον Χριστό και την Παναγία.
Διακρίνω τον ποιητή Κωνσταντίνο Καβάφη στα Ανάκτορα των Βλαχερνών, (τον ΙΔ’ αιώνα) να τον συγκινεί, λόγω του «ταλαίπωρου τότε Κράτους», η φτωχική στέψη του Ιωάννη Καντακουζηνού και της Ειρήνης Ανδρονίκου Ασάν (Ποίημα του, «από υαλί (γιαλί) χρωματιστό»).
Τι θάλεγε όμως σήμερα από τη Βλαχέρνα, βλέποντας στο «ταλαίπωρο κράτος» και μάλιστα στο χώρο της Παιδείας, ο Ελλαδισμός να κατατρώει τον Ελληνισμό και να θέλει να σκοτώσει τον Όμηρο;
Αλλάζοντας τη λέξη «Εστία» με τη λέξη «Βλαχέρνα» σε μια στροφή ποιήματος του Ιωάννη Πολέμη που το επιγράφει «ο Λύχνος», ένα αιώνα σχεδόν πριν διαβάζω:
«Τι κι  αν περνούν αγύριστα τα χρόνια μεσ  στης Βλαχέρνας τον άχραντο ναό, άγρυπνο κερί με μια λάμψη αιώνια φωτίζει τον προσκυνητή λαό» [4].
_________________________
[1]Ιωάννα Τσάτσου, Ώρες του Σινά, Αθ.1981, σ. 15
[2]«Εκ Φαναρίου» τα Ποιητικά, «Ο Πρώτος Λόφος, Αθ. 2004, σ. 22
[3]«Και δος ημίν Δέσποτα...»
[4]Ιωάννης Πολέμης, Ο λύχνος, Εστία, Αθ. 19 Μαρτίου 1924.

Σάββατο 13 Απριλίου 2013

Η Κλίμακα του Ιωάννου (Με αφορμή την αυριανή Κυριακή Δ' των Νηστειών)



Η Κλίμαξ Θείας ανόδου, Κλίμακα του Ιωάννου ή και απλά Κλίμακα (Scala Paradisi) ονομάζεται ένα σημαντικό βιβλίο γραμμένο κατα τον 5ο - 6ο αιώνα από τον Άγιο Ιωάννη τον Σιναϊτη, το οποίο ευρέως χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα και θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα της Εκκλησιαστικής Γραμματείας.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης ήταν γνωστός για την ασκητική του ζωή και την βαθιά πνευματικότητά του, ασκήτεψε αρκετά χρόνια στην έρημο ως Ερημίτης και διετέλεσε και Ηγούμενος της Μονής του Σινά. Όταν ήταν Ηγούμενος, έλαβε γράμμα από τον Ιωάννη, Ηγούμενο της Μονής Ραϊθού, με το οποίο ζητούσε από τον Άγιο Ιωάννη τον Σιναΐτη λόγους πνευματικούς και συμβουλές για την ασκητική ζωή.
Ο Άγιος Ιωάννης τότε, σε απάντηση αυτού του αιτήματος, έστειλε ένα σύγγραμμα το οποίο ονόμασε Κλίμαξ Θείας Ανόδου. Αυτός ο Λόγος ο Ασκητικός ο επονομαζόμενος Πλάκες Πνευματικές είναι οι συμβουλές του Ιωάννου του Σιναΐτου προς τον Ιωάννη Ραϊθού και τους Μοναχούς του. Αυτό το σύγγραμα παραμένει και στις μέρες μας ένας φάρος για τους Μοναχούς, αλλά και για όλους τους Χριστιανούς που θέλουν να φτάσουν στον Θεό.
Το βιβλίο είναι διαιρεμένο σε τριάντα κεφάλαια - Λόγους, οι οποίοι εξηγούν τις διάφορες αρετές και ξεκινώντας από τα χαμηλότερα ανεβάζουν κλιμακωτά στα ψηλότερα. Κάθε κεφάλαιο - Λόγος είναι σαν βαθμίδα (σκαλοπάτι), η οποίο ανεβάζει τον Χριστιανό ολοένα και πιο ψηλά στην κλίμακα των αρετών.

Τα τριάντα αυτά κεφάλαια, έχουν ως εξής:
1. Περί αποταγής
2. Περί απροσπαθείας
3. Περί ξενιτείας
4. Περί υπακοής
5. Περί μετανοίας
6. Περί μνήμης θανάτου
7. Περί του χαροποιού πένθους
8. Περί αοργησίας
9. Περί μνησικακίας
10. Περί καταλαλιάς
11. Περί πολυλογίας και σιωπής
12. Περί ψεύδους
13. Περί ακηδίας
14. Περί γαστριμαργίας
15. Περί αγνείας
16. Περί φιλαργυρίας
17. Περί αναισθησίας
18. Περί ύπνου και προσευχής
19. Περί αγρυπνίας
20. Περί δειλίας
21. Περί κενοδοξίας
22. Περί υπερηφανείας
23. Περί λογισμών βλασφημίας
24. Περί πραότητος και απλότητος
25. Περί ταπεινοφροσύνης
26. Περί διακρίσεως
1. Περί διακρίσεως λογισμών και παθών και αρετών
2. Περί διακρίσεως ευδιακρίτου
3. Σύντομος ανακεφαλαίωσις των προηγουμένων
27. Περί ησυχίας
1. Δια την ιεράν "ησυχίαν", την ψυχικήν και την σωματικήν
2. Περί διαφοράς και διακρίσεως ησυχιών
28. Περί προσευχής
29. Περί απαθείας
30. Περί αγάπης, ελπίδος και πίστεως

Πέμπτη 11 Απριλίου 2013

Βαρθολομαίος για Καβάφη



Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Άρχισε σήμερα το πρωί στο ιστορικό Ζωγράφειο Λύκειο της Κωνσταντινούπολης το τετραήμερο μαθητικό συνέδριο για τη ζωή και το έργο του μεγάλου ποιητή Κωνσταντίνου Καβάφη, με αφορμή τη συμπλήρωση 150 χρόνων από τη γέννησή του και 80 από το θάνατό του.
Στο συνέδριο συμμετέχουν 13 σχολεία (δημόσια και ιδιωτικά) από την Ελλάδα, την Κύπρο, την Αίγυπτο και την Κωνσταντινούπολη. Διοργανωτές είναι το Ζωγράφειο Λύκειο και τα εκπαιδευτήρια Ε. Μαντουλίδη. Το συνέδριο τελεί υπό την αιγίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Την έναρξη των εργασιών του συνεδρίου κήρυξε σήμερα ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο οποίος καλωσόρισε όλους τους προσκεκλημένους και τους ευχήθηκε καλή επιτυχία στις εργασίες του συνεδρίου και καλή διαμονή στην Πόλη.
Τόνισε τη σχέση του Καβάφη με την Πόλη, απ' όπου καταγόταν ο ποιητής και όπου διέμεινε για ένα διάστημα, και αναφέρθηκε στην προσωπική του σχέση με τον ποιητή, μέσω της νεανικής ποιητικής ανθολογίας του.
Το 1954 ως μαθητής στη Χάλκη -τότε Δημήτριος Αρχοντώνης- εγκαινίασε ένα τετράδιο όπου κατέγραφε τα ποιήματα που του άρεσαν. Ανάμεσά τους και έξι ποιήματα του Κωνσταντίνου Καβάφη. Ο Πατριάρχης είπε στον χαιρετισμό του ότι και τώρα ως Πατριάρχης διαβάζει την ποίηση του Καβάφη, όταν βρίσκει λίγο χρόνο και αναφέρθηκε στο πεζό του Καβάφη "Μία νυξ εις το Καλιντέρι", το οποίο είναι - κατά τον ποιητή - "μία εκτεταμένη ακρογιαλιά μεταξύ Νεοχωρίου και Θεραπείων, των δύο ωραιοτέρων χωρίων του Βοσπόρου".
Ο Πατριάρχης δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στο αγαπημένο του ποίημα "Θερμοπύλες", το οποίο τον εκφράζει απόλυτα, τονίζοντας και τον περίφημο στίχο τον οποίο πολλές φορές μνημονεύει "ποτέ από το χρέος μη κινούντες". Θύμισε, επίσης, ότι κατά την επίσημη επίσκεψή του στην Αλεξάνδρεια τέλεσε τρισάγιο στον τάφο του ποιητή.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα του συνεδρίου ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος θα διαβάσει τις "Θερμοπύλες" το Σάββατο το πρωί στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, στο πλαίσιο της ενότητας του συνεδρίου "Απαγγελίες ποιημάτων και πεζών του Κ. Π. Καβάφη και μελοποιημένη ποίηση".

Παρασκευή 12 Απριλίου



Τέταρτοι Χαιρετισμοί

(«Τείχος ει των παρθένων...»)

Η Πλατυτέρα στον Ι. Ν. Αγ. Αθανασίου («της Μητρόπολης») Ιωαννίνων

Τετάρτη 10 Απριλίου 2013

Σεραφείμ: Ο ευθύς στους λόγους του και τους τρόπους του



(Από το AMEN.GR)

Κάθε ημέρα  του χρόνου κρύβει  και κλείνει μια επέτειο. Έτσι,  η 10η Απριλίου  έρχεται για να μας θυμίσει  τα δεκαπέντε χρόνια από τότε  που ο μακροβιότερος  Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος  κ. Σεραφείμ (oΤίκας)  άλλαζε  κεφάλαιο στην ζωή του.  Τελείωνε αυτό των 85 ετών και άνοιγε  εκείνο  της αιωνιότητας.
Αρχή της ζωής  του ήταν το 1913  στο Αρτεσιανό Καρδίτσας,  την συνέχισε  στην Αθήνα για σπουδές και ως κληρικός, την πέρασε  διαδοχικά ως Μητροπολίτης από τις Μητροπόλεις Άρτας και Ιωαννίνων.  Σταθμός  στην ζωή του σημαντικός  ήταν η έμπρακτη  συμμετοχή  του στον αγώνα  κατά των κατακτητών Γερμανών, μέσα  από αντιστασιακές  ομάδες. Εμψύχωνε  διαρκώς με τα πατριωτικά του  κηρύγματα  στρατιώτες και αντάρτες,  όπως και τον άμαχο πληθυσμό. Την τελείωσε πάλι στην Αθήνα,  ως  Αρχιεπίσκοπος. Η διακονία  του παντού και πάντα είχε σφραγίδα  ευανάγνωστη και ανεξίτηλη,  ήταν σφραγίδα  προσφοράς και αγώνων...

Η συνέχεια εδώ:

Τρίτη 9 Απριλίου 2013

15 χρόνια μετά...



Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Σεραφείμ
(ο από Ιωαννίνων)

26 Οκτωβρίου 1913 - 10 Απριλίου 1998...

Εγεννήθη εις Αρτεσιανόν Καρδίτσης τω 1913. Αποφοιτήσας της Θεολογικής Σχολής Αθηνών εισήλθεν εις τας τάξεις του Ιερού Κλήρου και υπηρέτησεν ως εφημέριος και Γραμματεύς της Ιεράς Συνόδου. Μετέσχεν ενεργώς εις το κίνημα της Εθνικής Αντιστάσεως υπό τον Ναπολέοντα Ζέρβαν και ετιμήθη με το χρυσούν αριστείον ανδρείας, τον πολεμικόν σταυρόν και το μετάλλιον εξαιρέτων πράξεων. Την 6ην Σεπτεμβρίου 1949 εξελέγη Μητροπολίτης Άρτης, μετατεθείς τον Μάρτιον του 1958 εις την Μητρόπολιν Ιωαννίνων. Και εις τας δύο αυτάς Μητροπόλεις ο Σεραφείμ διαθέτων υψηλόν φρόνημα φιλοπατρίας ανέπτυξε πολύπλευρον εκκλησιαστικήν και εθνικήν δράσιν.
Αρχιεπίσκοπος εξελέγη το 1974.

Από την άφιξη του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ στα Ιωάννινα, ως Μητροπολίτης Ιωαννίνων, εν έτει 1958...

Δευτέρα 8 Απριλίου 2013

Ιωαννίνων Θεόκλητος*: “Σήμερα ἀκούγονται ἄλλα «εὐαγγέλια» καὶ ἄλλοι «προφῆτες» μιλοῦν στὸν κόσμο”



Βρισκόμαστε μπροστά σὲ μία ἱστορική ἀντίφαση. Ἕνα ἐρωτηματικό δίλημμα προβάλλει καὶ προκαλεῖ τὸν ἱστορικό χριστιανισμό. Ἡ Ἐκκλησία ἔχει περάσει τήν προκωνσταντίνεια περίοδο ὅπου μιὰ δράκα ἀνθρώπων ἀντιμετωπίζει ἕναν κόσμο ἐχθρικὸ στὸ μήνυμά της δίχως καμία ἐπιρροή στήν ἱστορία ἤ ὁδεύουμε τὴν μετακωνσταντίνεια περίοδο στὴν ὁποία ὁ κόσμος δὲν εἶναι πιὰ εἰδωλολατρικός ἀλλὰ βαθμιαία ἀποχριστιανίζεται καὶ εἶναι βαθειὰ ἄθεος; 
Σήμερα ἀκούγονται ἄλλα «εὐαγγέλια» καὶ ἄλλοι «προφῆτες» μιλοῦν στὸν κόσμο. Ἄλλες ζωτικές δυνάμεις μπαίνουν στὸ παιγνίδι καὶ ἐπιχειροῦν μία καινούργια σύνθεση τοῦ κόσμου βάσει ἄλλων ἀξιῶν ποὺ δὲν συμβαδίζουν μὲ τὸ Ἐκκλησιαστικὸ ἦθος. Πόσο δικαιολογημένος εἶναι ὁ σύγχρονος κόσμος ὅταν περιφρονεῖ τὸν ἱστορικὸ χριστιανισμὸ καὶ πόσο τὸ πρόσωπο τοῦ τελευταίου εἶναι βαθειὰ σημαδεμένο ἀπὸ βαρειὲς προδοσίες; Τείνει νὰ ἐπικρατήσει ἡ πίστη πὼς μέσα στὴ θερμὴ καὶ παλλόμενη πραγματικότητα τῆς ζωῆς ὁ Θεὸς δὲν βρίσκει πιὰ στόμα ἀρκετὰ καθαρὸ καὶ ἀνιδιοτελές, γιὰ νὰ μιλήσει μέσω του. Φαίνεται πὼς τὰ πάντα ἔχουν φρικτὰ συμβιβαστεῖ σὲ σημεῖο ποὺ νὰ ἔχουν ἀντιστραφεῖ οἱ ρόλοι: ἡ Ἐκκλησία κρίνεται ἀπὸ τὸν κόσμο, δὲν εἶναι πιὰ ἡ κρίση τῆς κρίσης τοῦ κόσμου τούτου.
Οἱ χριστιανοὶ ἔκαναν τὸ πᾶν γιὰ νὰ ἀποστειρώσουν τό Εὐαγγέλιο. Ὁ,τιδήποτε μέσα στὸ Εὐαγγέλιο προκαλεῖ ἔκπληξη καὶ ὑπέρβαση, ὅ,τι εἶναι ἀνατρεπτικό, ἐξουδετερώνεται. Ἐφ' ὅσον λοιπὸν τὸ ἐκκλησιαστικὸ γεγονὸς βυθίστηκε σ' ἕνα οὐδετεροποιημένο ὑγρὸ καὶ ἐξέπεσε σὲ θρησκεία, μετεβλήθη σὲ μία καταθλιπτική, μονότονη καὶ εὔκολη καθηκοντολογικὴ συνήθεια, τὴν ὁποία ὁ κόσμος, ποὺ θέλει νὰ προσβλέπει στὸ μέλλον, τὴν ἐγκαταλείπει στὸν ἀσυνεχὴ ἱστορισμὸ τῆς χθές, ἀποκόπτοντάς την ἀπ' τὸν χρόνο τῶν ἐνασχολήσεων καὶ ἀναζητήσεών του.
Στὶς μέρες μας δὲν μποροῦμε νὰ ποῦμε πὼς τὸ Εὐαγγέλιο συναντᾶ ἕναν τοῖχο. Ἕνας σκληρὸς καὶ ἀνθεκτικὸς τοῖχος σημαίνει ἀντίδραση. Ὅμως τὸ Εὐαγγέλιο συναντᾶ τὴν πλήρη ἀδιαφορία, ἀντηχεῖ στὸ κενό, τὸ διαπερνᾶ καὶ τίποτα δὲν τὸ συγκρατεῖ. Δὲν εἶναι αὐστηρὴ ἡ διαπίστωση πὼς ἡ Ἐκκλησία δὲν εἶναι πιὰ -ὅπως τούς πρώτους αἰώνες- ἡ θριαμβευτικὴ πορεία τῆς Ζωῆς μέσα ἀπὸ τὰ νεκροταφεῖα τοῦ κόσμου.
Ἡ διαφορά πλέον, ἀνάμεσα σὲ πιστοὺς καὶ ἀπίστους ἔγκειται στὸ γεγονὸς ὅτι οἱ μὲν εἶναι λίγο πιὸ μεταφυσικοὶ ἀπὸ τοὺς δέ. Οἱ μὲν πιστεύουν στὴν ἀλλοπάθεια, οἱ δὲ στὴν ὁμοιοπάθεια. Μέσα στὶς ἐνορίες ἐντυπωσιάζει πλέον ἡ φτώχεια σὲ ἀνθρώπινο ὑλικό, ἀλλὰ καὶ ὁ ἀριθμὸς τῶν μετρίων ἀνθρώπων ἤ ἐκείνων ποὺ ζητοῦν ἀνταλλάγματα.
Καταλαβαίνουμε λοιπὸν ὅτι ἡ χριστιανοσύνη, ὡς κοινωνιολογικὸς τύπος, δὲν εἶναι καθόλου πιὰ ἑλκυστική. Ὁ κόσμος ἔχει πέσει, ἀλλὰ τὸ ὕψος ἀπὸ τὸ ὁποίο ἔχει πέσει δὲν ὑπάρχει πιά. Ἡ ἔννοια τῆς ἁμαρτίας εἶναι ἡ πιὸ κενὴ νοήματος καὶ ἡ συγχώρεση χάνει τραγικὰ τὸ λόγο ὕπαρξής της. Τὸ κακὸ καταργεῖ κάθε διέξοδο, βασιλεύει ἀσυζητητί, ὁ ἄνθρωπος ὑποφέρει ἀνεπανόρθωτα κάνοντας καὶ τοὺς ἄλλους νὰ ὑποφέρουν, ζεῖ μέσα στὴν ἀπουσία συνέχειας, βυθισμένος σὲ μία συγκοπτόμενη διάρκεια.
Ἡ ζωὴ δὲν ἔχει πιὰ μυστήρια καὶ ἡ μόνη μύηση πλέον ἀφορᾶ στὶς τεχνικές. Ἡ ἀφοσίωση στὶς τεχνικὲς καὶ ἡ δούλωση στὴν τεχνολογία δημιούργησαν ἤδη τό προηγούμενο μιᾶς ἀπάνθρωπης καὶ μισάνθρωπης «ἐσχατολογίας», ἑνὸς ἄλογου καὶ παράλογου ὑπερκαταναλωτικοῦ εὐτυχισμοῦ. Τὰ πρόσωπα τῶν ἀνθρώπων ποὺ διαμορφώνουν τὴν ἱστορία δὲν ἐπιτρέπουν νὰ τοὺς φανταστοῦμε γονατιστούς, σὲ κατάσταση θεωρίας. Ἀφοῦ τὸ μυστήριο τοῦ κακοῦ, ἄν θεωρηθεῖ ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὴν πτώση, εἶναι ἄλυτο, τότε ἡ ἱστορία μὲ ὅλη τὴ διεστραμμένη μεγαλοσύνη της φαίνεται σὰν ἀνωμαλία πάνω στὴ λεία ἐπιφάνεια τοῦ μηδενὸς ὅπου τίποτα δὲν μπορεῖ νὰ συμβεῖ.
Ἡ ἀποσύνθεση τῆς ἀνθρώπινης ὕλης εἶναι τόσο βαθειὰ ποὺ ἡ πιὸ ἔμφυτη καὶ φυσικὴ ἰδέα, αὐτὴ τῆς ἐσωτερικῆς ἑνότητας τοῦ ἀνθρωπίνου γένους - τοῦ πρώτου καὶ τοῦ δεύτερου Ἀδάμ - ἔγινε τώρα ἡ πιὸ ἀπροσπέλαστη, ἡ πιὸ ἑρμητική, ἀκόμα καὶ γιὰ τοὺς χριστιανούς.
Στὸ ἑξῆς μία πλήρης ἀδιαφορία περιβάλλει τὸ χριστιανικό μήνυμα: «Ἀκουσόμεθά σου πάλιν περὶ τούτου» (πραξ. 17:32). Οἱ ἄνθρωποι δὲν καταλαβαίνουν πλέον ὁ ἕνας τὸν ἄλλον. Δὲν πρόκειται πιὰ γιὰ ἁπλὴ σύγχυση γλωσσῶν, ἀλλὰ γιὰ σύγχυση ἀκόμα καὶ στὸ ἐσωτερικό τῶν γλωσσῶν. Ἡ κοινωνία διακόπηκε. Ὁ ἄνθρωπος ἀναπνέει τὴν ἀπομόνωση, παρουσιάζει ἤδη τὴν ἀλλοίωση στὴν ἴδια τὴ δομὴ τοῦ ἀνθρωπολογικοῦ του τύπου, ποὺ ὀφείλεται τόσο στὴ δαιμονικὴ μαγεία ὅσο καὶ στὴν ἄδεια ποὺ τοῦ δίνει τὸ «ὅλα ἐπιτρέπονται».
Ἀπὸ ὅλα ὅσα παραπάνω διαπιστωτικὰ ἀναφέρουμε τίθεται τὸ ἐρώτημα: Μπορεῖ ἀκόμα τὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ νὰ «ἀστράψει στὰ πρόσωπα τῶν δικῶν του», ὅπως ἔλεγε μιὰ ἀρχαία λειτουργικὴ προσευχή; Ἐδῶ ἔγκειται τὸ ὅλο ζήτημα. Τὸ μόνο μήνυμα ποὺ ἔχει ἰσχὺ εἶναι ἐκεῖνο ποὺ ἀναπαράγει ὄχι τὰ λόγια τοῦ Λόγου, ἀλλὰ τὸν ἴδιο τὸν Λόγο. Μόνο ἡ παρουσία Του θὰ κάνει τὸ μήνυμα ἅλας καὶ φῶς. Τὸ ἐκρηκτικὸ σπέρμα τοῦ Εὐαγγελίου, ἀπὸ τὸ ὁποῖο ἀπαστράπτει τὸ φῶς τοῦ Πνεύματος, ἐξεγείρει, ἀνατρέπει πρωτίστως, ὄχι τὶς δομές τοῦ κόσμου ἀλλὰ τὶς δομὲς τοῦ ἀνθρωπίνου πνεύματος. Ἡ ἔμφαση μετατίθεται ἀπὸ τὸν ἀκτιβισμὸ στὴ φανέρωση τοῦ Θεοῦ μέσα στὸν ἄνθρωπο, στὴν ἔλευση τοῦ Χριστοῦ ἐντὸς τοῦ ἀνθρώπου. Μιὰ φωτιὰ τοῦ Πνεύματος ἐνθαρρύνει τὰ ἀσθενῆ τοῦ κόσμου τὰ ὁποῖα ἐξέλεξε ὁ Θεός, μέσω τοῦ μηνύματος τῶν ταπεινῶν τῆς ἐρήμου, καὶ ἀκούει στὴν πατερικὴ νουθεσία «ἀπόκτησε τὴν ἐσωτερικὴ εἰρήνη καὶ πλῆθος ἀνθρώπων θὰ βρεῖ τὴν ὀδὸ τῆς σωτηρίας κοντά σου».
Γιὰ νὰ γίνει αὐτό, ὅμως, πρέπει ὁ μαντατοφόρος τοῦ μηνύματος νὰ πάψει νὰ ἀναμασᾶ τὰ μαθήματα τοῦ «κατηχητικοῦ», νὰ σταματήσει νὰ εἶναι ὁ ἄνθρωπος ποὺ μιλᾶ γιὰ τὸν Θεὸ καὶ νὰ γίνη ὁ ἄνθρωπος ὁ ὁποῖος ἀφήνεται νὰ μιλᾶ ὁ Θεὸς μέσω του. Ἡ σωτηρία πραγματοποιεῖται μόνο ἐντὸς τῆς Ἐκκλησίας, τὸ λειτούργημα τοῦ Λόγου περνᾶ ἀπὸ τὸ λειτούργημα τῶν μυστηρίων καὶ τελειοῦται στὸ λειτούργημα τῆς ἐνσωμάτωσης.
Ὅμως τὸ Σῶμα προεκτείνεται πέρα ἀπὸ τὴν ἱστορία, καὶ σ' αὐτὴ τὴν ὐπέρβαση ἐλευθερώνει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ κάθε κοινωνιολογικὴ ἀλλοτρίωση. Αὐτὸ περιγράφεται καθαρὰ στὴ διήγηση τῆς κλήσης τῶν Ἀποστόλων : «Ἄφες τοὺς νεκροὺς θάψαι τοὺς ἑαυτῶν νεκρούς» (Ματθ. 8:22), κλίση καί κλήση ποὺ ξεπερνᾶ τὰ κοινωνιολογικὰ νεκροταφεῖα. Ἑπομένως τὸ μήνυμα πρέπει νὰ γδύσει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ κάθε κοινωνιολογικὸ ἔνδυμα, νὰ καταπλήξει τὸν γυμνὸ ἄνθρωπο καὶ ἀκολούθως νὰ τὸν ἐνδύσει ἐν Χριστῶ. Τὸ «ζητεῖτε τὴν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ», περιέχει τὸ μεγαλύτερο παράδοξο, πρέπει νὰ βροῦμε αὐτὸ ποὺ δὲν βρίσκεται στὸν κόσμο: τὸ αἰώνιο μέσα στὸ χρόνο, τὸ ἀπόλυτο μέσα στὸ σχετικό. Πῶς θὰ γίνει αὐτό; Μὲ τὸ νὰ μεταβοῦμε ἀπὸ τὸ «ἔχειν» στὸ «εἶναι», ὅταν δηλαδὴ ξεπεράσουμε «ἑαυτόν» καὶ γίνουμε βέλη τὰ ὁποῖα θὰ δείχνουν τὴν Βασιλεία τοῦ Πατρός. Νὰ δειχθεῖ ὅτι ἡ δημουργία τοῦ ἀνθρώπου ἔγινε μὲ ἰδιαίτερο τρόπο ἀπὸ τὸν Δημιουργό, ὁ Ὁποῖος καὶ ἐνεφύσησε στὸν ἄνθρωπο «πνοὴ ζωῆς», τοῦ ἔδωσε δηλαδὴ την δημιουργική Του θεία ἐνέργεια.
Αὐτὸ σημαίνει κατὰ τὴν ὀρθόδοξη δογματικὴ διδασκαλία ἐκεῖνο τὸ ὁποῖο ἐπεξηγεῖ στὴ λειτουργικὴ εὐχὴ ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος «…ὁ ἐκ τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι παραγαγὼν τὰ σύμπαντα∙ ὁ κτίσας τὸν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα καὶ καθ’ ὁμοίωσιν, καὶ παντί σου χαρίσματι κατακοσμήσας∙ ὁ διδοὺς αἰτοῦντι σοδίαν καὶ σύνεσιν, …». Νὰ βρεῖ ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος τὴν δύναμη νὰ αἰτηθεῖ τὴν σοφία καὶ τὴν σύνεση «ἄνωθεν», δηλαδὴ νὰ μετάσχει διὰ τοῦ προσώπου «…τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ μεγάλου Θεοῦ καὶ Σωτῆρος, τῆς ἐλπίδος ἡμῶν …» (Θεία Λειτουργία Μεγάλου Βασιλείου) τῶν ἀκτίστων θείων ἐνεργειῶν. Αὐτὴ εἶναι ἡ οὐσιώδης διαφορὰ τοῦ ἀνθρώπινου προσώπου ἀπὸ τὴν ὑπόλοιπη κτίση. Εἶναι χοϊκός, ἀλλὰ καὶ ὁ μόνος ἀπ’ τὴν κτίση ποὺ μπορεῖ νὰ μετέχει τῶν ἀκτίστων Θείων ἐνεργειῶν, νὰ ἀληθεύσει τὸ κατ’ εἰκόνα σὲ καθ’ ὁμοίωσιν.
Ἡ κατάληξη τῆς ἱστορίας, ὅπως καὶ κάθε ὕπαρξης, βρίσκεται ἐκτός. Αὐτὸς ποὺ δημιουργεῖ τὴν ἱστορία, τὴν ὁδηγεῖ ἔξω ἀπὸ τὰ πλαίσιά της. Μπροστὰ στὴν πρόσφατη τάση γιὰ ἐγκατάσταση στὴν ἱστορία, σ' αὐτὸν τὸν πειρασμὸ ποὺ ἐκζητᾶ τὴν πείσμονα εὐκολία μὲ προπέτεια, τὸ ἄθλημα τῆς πίστης προσκυνᾶ τὴν «Παρουσία». Ἡ Ἐκκλησία ἀγγίζει τὴν ἱστορική της πλήρωση μόνο ὅταν προετοιμάζει τὴν ἐπιστροφὴ τοῦ Χριστοῦ, ἐπιτυγχάνει τὸν εὐαγγελισμὸ μόνο ὅταν ἐντάσσεται σ' αὐτὴν τὴν προοπτική.
Ζῶντας αὐτὴ τὴν ἀλήθεια μιὰ Ἐκκλησιαστικὴ κοινότητα, ὅταν εἶναι ἀληθινὴ ἤ γιὰ νὰ εἶναι ἀληθινή, βυθίζεται σὰν ἀγκίδα στὸ σῶμα τοῦ κόσμου, ἐπιβάλλεται ὡς σημεῖο, μιλᾶ στὸν κόσμο ὡς τόπος ὅπου ὁ ἀνθρωπος συναντᾶ τὸν Θεό, ἔρχεται, βλέπει καὶ προπάντων ζεῖ, τόπος τῆς χριστιανικῆς παρουσίας στὴ διακονία τοῦ κόσμου.
Αὐτὸ σημαίνει πρῶτα ἀπ' ὅλα νὰ δεχθοῦμε τὸν Χριστό, «τρώγοντας» καὶ «πίνοντάς» Τον καὶ στὴ συνέχεια νὰ πορευτοῦμε μέσα στὸν κόσμο ὡς τὸ ζωντανὸ μυστήριο, ὡς Μυστικὸς Δεῖπνος ἐν πορείᾳ. Διὰ μέσου τοῦ ἀνθρώπου - ἀκόμα κι ὅταν σιωπᾶ - ὁ Χριστὸς θὰ ξαναμιλήσει στὸν κόσμο, θὰ δοθεῖ ὡς ἄρτος καὶ ὕδωρ στοὺς ἀνθρώπους τῆς ἑκασταχοῦ Σαμάρειας.
Οἱ Ἅγιοι μάρτυρες καὶ οἱ ὁμολογητές, οἱ νεομάρτυρες καὶ οἱ νέοι ὁμολογητές, οἱ πατέρες καὶ οἱ ἐγκρατευτὲς στὴν ἱστορικὴ διαχρονία τῆς Ἐκκλησίας ἤξεραν νὰ συμφιλιώνουν τὴν Οἰκουμενικὴ γνώση τοῦ κόσμου μὲ τὴν ἐν Χριστῷ ζωὴ σὲ σημεῖο ποὺ γι' αὐτοὺς ἦσαν τὰ πάντα Χριστός, μὲ τὴν πνοὴ μιᾶς αὐθεντικῆς καθολικότητας, ἔτσι προκύπτει ἀπὸ τὰ συναξάρια καὶ τὰ μαρτύρια, τὶς ὁμολογίες καὶ τὰ συστηματικὰ ἔργα τους.
Ὅλα ὅσα προαναγράφουμε ἐμπεριέχονται στὴν ἁγία ζωὴ τοῦ ἁγίου Γρηγορίου (Καλλίδου) τοῦ νέου ὁμολογητοῦ, ὁ ὁποῖος διετέλεσε ποιμένας καὶ ἀρχιθύτης Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολή μας σὲ καιροὺς «βαρέος χειμῶνος» καὶ «ἐκτεταμένου παγετοῦ». Ὑβρίστηκε, λοιδωρήθηκε, ἀπειλήθηκε, συκοφαντήθηκε, ταπεινώθηκε καὶ ἐν τέλει ὑπὸ τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ «ὑψώθηκε εἰς ἀναλογίαν τῆς πίστεως τοῦ Χριστοῦ». Ἀπὸ τήν ἁγία ζωή του ἀς διαφυλάξουμε ταύτη τὴ μετοχικὴ πρόσκληση : Κι ἂν ἔρθει ἡ στιγμὴ νὰ βρεθοῦμε ἀπόβλητοι ἀπὸ τὴν κοινωνικὴ ζωή, πρέπει ἤδη αὐτὴ ἡ γενιὰ νὰ ὡριμάσει γιὰ νά 'ναι γενιὰ «ὁμολογητῶν», γενιὰ ἱκανή, ὅπως ἔλεγε ἄλλοτε μιὰ ἐπιστολὴ γιὰ τοὺς μάρτυρες τῆς Λυών, νὰ «ἀκολουθήσει... τον Χριστό». Αὐτὴ εἶναι ἡ εὐχὴ καὶ ἡ πατρική μου προτροπὴ πρὸς ὅλους τοὺς χριστιανοὺς τῆς Μητροπόλεώς μας, ἀλλὰ καὶ τῶν εὐλαβῶν άναγνωστῶν τῆς παρούσης ἐκδόσεως.

*Πρόλογος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ιωαννίνων κ. Θεοκλήτου στην Ακολουθία του Αγ. Γρηγορίου (του Καλλίδου).

Πέμπτη 4 Απριλίου 2013

Κυριακή της Σταυροπροσκύνησης


 

Η τρίτη Κυριακή των Νηστειών ονομάζεται Κυριακή της Σταυροπροσκύνησης. Μετά από τη μεγάλη Δοξολογία στον όρθρο, ο Σταυρός μεταφέρεται σε μια σεμνή πομπή στο κέντρο του ναού και παραμένει εκεί όλη την υπόλοιπη εβδομάδα, οπότε στο τέλος κάθε ακολουθίας γίνεται προσκύνηση του Σταυρού.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το θέμα του Σταυρού, που κυριαρχεί στην υμνολογία αυτής της Κυριακής, παρουσιάζεται όχι μέσα στα πλαίσια του πόνου, αλλά της νίκης και της χαράς.
Βρισκόμαστε στη μέση της Μεγάλης Σαρακοστής. Από τη μια πλευρά η φυσική και πνευματική προσπάθεια, αν είναι συστηματική και συνεχής, αρχίζει να μας γίνεται αισθητή, το φόρτωμα να γίνεται πιο βαρύ, η κόπωση πιο φανερή. Έχουμε ανάγκη από βοήθεια και ενθάρρυνση. Από την άλλη πλευρά, αφού αντέξουμε αυτή τη κόπωση και έχουμε αναρριχηθεί στο βουνό μεχρι αυτό το σημείο, αρχίζουμε να βλέπουμε το τέλος της πορείας μας και η ακτινοβολία του Πάσχα γίνεται πιο έντονη.

Η Σαρακοστή είναι η σταύρωση του εαυτού μας, είναι η εμπειρία -περιορισμένη βέβαια- που αποκομίζουμε από την εντολή του Χριστού που ακούγεται στο ευαγγελικό ανάγνωσμα αυτής της Κυριακής: όποιος θέλει να με ακολουθεί, ας απαρνηθεί τον εαυτό του ας σηκώσει το σταυρό του, και έτσι ας με ακολουθεί (Μαρκ.8,34).
Αλλά δεν μπορούμε να σηκώσουμε το σταυρό μας και ν' ακολουθήσουμε το Χριστό αν δεν ατενίζουμε το Σταυρό που Εκείνος σήκωσε για να μας σώσει. Ο δικός Του Σταυρός είναι εκείνος που δίνει νόημα αλλά και δύναμη στους άλλους. Αυτό μας εξηγεί το συναξάρι της Κυριακής:

Στη διάρκεια της νηστείας των σαράντα ημερών, κατά κάποιο τρόπο, και μείς σταυρωνόμαστε, νεκρωνόμαστε από τα πάθη, έχουμε την πίκρα της ακηδίας και της πτώσης, γι' αυτό υψώνεται ο τίμιος και ζωοποιός Σταυρός, για αναψυχή και υποστήριξή μας. Μας θυμίζει τα πάθη του Κυρίου και μας παρηγορεί. Είμαστε σαν τους οδοιπόρους σε δύσκολο και μακρινό δρόμο που, κατάκοποι, κάθονται για λίγο να αναπαυθούν. Με το ζωοποιό Σταυρό γλυκαίνει την πίκρα που νοιώθουμε από τη νηστεία, μας ενισχύει στη πορεία μας στην έρημο έως ότου φθάσουμε στην πνευματική Ιερουσαλήμ με την ανάστασή Του. Επειδή ο Σταυρός λέγεται Ξύλο Ζωής και είναι εκείνο το ξύλο που φυτεύθηκε στον Παράδεισο, γι' αυτό και οι θείοι Πατέρες τοποθέτησαν τούτο στο μέσο της Σαρακοστής, για να μας θυμίζει του Αδάμ την ευδαιμονία και την πτώση του από αυτή, να μας θυμίζει ακόμα ότι με τη συμμετοχή μας στο παρόν Ξύλο δεν πεθαίνουμε πια αλλά ζωογονούμαστε.

Τετάρτη 3 Απριλίου 2013

Κυκλοφόρησε η «Σύναξη»



"Αποτελεί βλασφημίαν, ασυγχώρητον βλασφημίαν εναντίον του Χριστού και του Αγίου Πνεύματος, το να κάμωμεν την Εκκλησίαν ένα εθνικόν ίδρυμα [...]. Ο σκοπός της είναι υπερεθνικός, οικουμενικός, πανανθρώπινος: να ενώση εν τω Χριστώ όλους τους ανθρώπους, όλους άνευ εξαιρέσεως εθνικότητος ή φυλής ή κοινωνικού στρώματος. "Ουκ ένι Ιουδαίος ουδέ Έλλην[...]".
"Είναι πλέον καιρός, είναι η δωδεκάτη ώρα, να παύσουν οι εκκλησιαστικοί μας αντιπρόσωποι να είναι αποκλειστικά δούλοι του εθνικισμού, και να γίνουν αρχιερείς και ιερείς της Μιάς, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας. Η από τον Χριστόν δοσμένη και από τους αγίους Πατέρας πραγματοποιημένη αποστολή της Εκκλησίας είναι: να φυτεύεται και να καλλιεργείται μέσα εις την ψυχήν του λαού μας η αίσθησις και η επίγνωσις ότι κάθε μέλος της Ορθοδόξου Εκκλησίας είναι πρόσωπον καθολικόν, πρόσωπον αιώνιον και θεανθρώπινον, ότι είναι του Χριστού και δια τούτο αδελφός όλων των ανθρώπων και διάκονος όλων των ανθρώπων... και των κτισμάτων. Αυτός είναι ο από Χριστού δεδομένος σκοπός της Εκκλησίας. Kάθε άλλος σκοπός δεν είναι από τον Χριστόν αλλ' από τον αντίχριστον" (Αρχιμ. Ιουστίνου Πόποβιτς, Άνθρωπος και Θεάνθρωπος).

Στον Πρόλογο του νέου τέυχους της Σύναξης (Ιανουάριος - Μάρτιος 2013)

Παρασκευή 5 Απριλίου



Τρίτοι Χαιρετισμοί

(«Νέαν έδειξε κτίσιν...»)